Δευτέρα 8 Ιουνίου 2009

Περί (υπερ)εξειδίκευσης...

Ψάχνωντας κάτι άσχετο προχθές στο δίκτυο, έπεσα σε ένα ελληνικό site/forum το οποίο έλεγε περί υπερεξείκευσης στα πανεπιστήμια, κατάργηση της γνώσης από το υπάρχον σύστημα, έξω οι εταιρίες κτλ.

Μου έμεινε αυτό σχετικά με την εξειδίκευση. Μια ιδέα με την οποία ποτιζόμαστε βαθειά κατά τη θητεία μας στα ελληνικά πανεπιστήμια. Κλεισμένος σε ένα γραφείο, μπροστά στον υπολογιστή, ξέρεις να κάνεις πολύ καλά ένα πράγμα, αλλά μόνον αυτό. Χρησιμοποιείσαι μόνο για αυτό, και συνήθως δεν έχεις τις δυνατότητες να μάθεις κάτι καινούριο, να πας σε κάποιο άλλο πεδίο. Έτσι είναι η κατάσταση σήμερα, είτε το θέλεις είτε όχι, έτσι θα καταλήξεις. Αυτό συμφέρει τις εταιρίες, μόνο έτσι είσαι χρήσιμος.

Όλο και πιο συχνά, βλέπω τριγύρω μου ότι το παραπάνω είναι πλήρως αποπροσανατολιστικό. Είναι αρκετά της μόδας πλέον, όλα τα διατμηματικά προγράμματα. Υπάρχει η έντονη αντίληψη στα Αμερικάνικα πανεπιστήμια ότι οι μεγάλες προκλήσεις των επόμενων χρόνων δεν είναι δουλειά ενός πεδίου, αλλά συνεργασία περισσοτέρων. Η ενέργεια χρειάζεται ηλεκτρολόγους, materal science, μηχανολόγους, bio, φυσικούς. Η ιατρική βιολόγους, γιατρούς, πληροφορικάριους, ηλεκτρολόγους. Η λίστα μπορεί να επεκταθεί αρκετά. Και είναι πασιφανές ότι κάτι τέτοιο διευρύνει τους ορίζοντες του καθενός σημαντικά.

Το Στάνφορντ έχει καλή παράδοση στα διατμηματικά (interdisciplinary). Το πάντρεμα του engineering με το business school για παράδειγμα, έχει δώσει εκπληκτική ώθηση και αποτελέσματα και στους δύο. Κοινά μαθήματα, φιλίες, συνεργασίες, ανταλλαγή ιδεών και γνώσεων. Απέναντι από το γραφείο μου, υπάρχει το Bio-X. Ένα κτίριο το οποίο στεγάζει άτομα από όλα τα τμήματα που ασχολούνται με βιολογία. Μετά από μικρά βήματα για να τους φέρουν πιο κοντά, κατέληξαν στο ότι ο καλύτερος τρόπος είναι να τους βάλουν όλους στον ίδιο χώρο. Να δουλεύουν μαζί, να βλέπονται, να συζητάνε, να πίνουν, να τρώνε, να κάνουν σεξ. Φέτος, υπάρχει ένα πρόγραμμα υποτροφιών (δίδακτρα+μισθός για 3 χρόνια) για φοιτητές που κάνουν έρευνα μεταξύ δύο πεδίων. Το να πάρεις μαθήματα από οποιοδήποτε department δεν διαφέρει σε τίποτα με το να πάρεις κάτι από το δικό σου. Από sports και μουσική μέχρι νομική, διεθνείς σχέσεις, φυσική, χημεία, management, και πάει λέγοντας...

Και στην Ελλάδα μαλώνουμε για την εξειδίκευση, το πόσες ώρες πρέπει να διδασκόμαστε ηλεκτρικές μηχανές (αναμνήσεις από πάτρα..). Ήμουν 6 χρόνια στο πανεπιστήμιο, και δεν έπεσε ποτέ στην υπόληψη μου η έννοια του group meeting. Δεν ξέραμε τι κάνει ο άλλος στο διπλανό γραφείο και παραπονιόμαστε ότι εξειδικεύομαστε στα δικά μας. Πολλές φορές κάναμε και τα ίδια, έτσι να είμαστε σίγουροι ότι είναι σωστά. Ιδέα τι γίνεται στα άλλα τμήματα. Ούτε ένας οδηγός σπουδών με όλα τα μαθήματα που διδάσκονται στο πανεπιστήμιο. Ο καρκίνος του γενικού τμήματος. Freelancer μαθηματικοί οι οποίοι ως επί το πλείστον κάνουν ασύλληπτα αδιάφορα τα μαθήματα (προσοχή: αυτοί τα κάνουν αδιάφορα, τα μαθήματα από μόνα τους και χρήσιμα είναι και ενδιαφέροντα). Στο Electrical & Computer Engineering, η γραμμική άλγεβρα χρησιμοποιείται σε 15000 διαφορετικές εφαρμογές. Αντί να έχουμε κάποιον να μας το διδάξει μέσα από αυτές, επιλέξαμε τον τύπο του γενικού τμήματος ο οποίος με τη συμπεριφορά του, έδειχνε να πιστεύει ότι αυτά τα πράγματα είναι χρήσιμα μόνο για να λύσεις το πρόβλημα 3 του κεφαλαίου 6. Βιομηχανική Οικονομία και Ανάλυση. Συμπαθέστατος άνθρωπος. Παρόλα αυτά, βιβλία/σημειώσεις οι οποίες ήταν γραμμένες το 1975 σε γραφομηχανή και υλικό τόσο άχρηστο για ένα τόσο χρήσιμο μάθημα. Ούτε καν να φέρουμε κάποιον από το Οικονομικό, ή να πάμε εμείς εκεί και να πάρουμε κάποιο δικό τους μάθημα. Ας μην μιλήσω καλύτερα για τη Φιλοσοφία 1/2 και Ψυχολογία του πρώτου έτους.

Είναι φοβερό πόσο κλεισμένα στα καβούκια τους είναι τα πανεπιστήμιά μας (τουλάχιστον στην πάτρα). Και είναι στενάχωρο το πόσες πηγές χάνονται για να καλύψουμε τυπικές υποχρεώσεις τύπου "οι μηχανικοί μας πρέπει να είναι φιλοσοφημένα άτομα και να έχουν γενικές γνώσεις" ή ένα από τα μεγάλα εγκλήματα του λυκείου - η απαξίωση του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού (ΣΕΠ). Μπαρούφες του κώλου και αμπελοφιλοσοφία με μηδενική διάθεση από τον οποιοδήποτε να κάνει κάτι αξιόλογο.

Αλλά για να μην ξεχνιόμαστε : Κάτω η εξειδίκευση, ο άνθρωπος μικρο-μηχανή, αυτός ο ο οποίος ξέρει να ανοιγοκλείνει κουμπί κόκκινου χρώματος, και ο οποίος θα είναι έρμαιο γιατί δεν θα μπορεί να δουλέψει σε άλλη δουλειά με πρασινόχρωμα κουμπιά..

Γ.