[δημοσιεύθηκε στο protagon.gr]
Τα τελευταία χρόνια, όλα τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας έχουν κλείσει το πανεπιστήμιο κατά καιρούς: φοιτητές, καθηγητές, διοικητικοί υπάλληλοι. Κανείς δεν είναι αρμόδιος να πει κατά πόσο η εκάστοτε ομάδα είχε δίκιο ή άδικο. Αλλά είναι χρέος όλων, πριν από κάθε κινητοποίηση, να είναι ξεκάθαρο το δίλημμα και η σοβαρότητά του: «Αξίζει να χαθούν ώρες διδασκαλίες και πανεπιστημιακής λειτουργίας;».
Ένα από τα βασικά προβλήματα των ελληνικών πανεπιστημίων είναι οι ίδιοι οι φοιτητές του ή, μάλλον, πιο συγκεκριμένα, η αδράνεια των φοιτητών του. Αναφέρομαι στη μεγάλη βάση των φοιτητών---τη λεγόμενη «σιωπηλή πλειοψηφία»---οι οποίοι παρακολουθούν τα τεκταινόμενα με μεικτά συναισθήματα, και χωρίς να συμμετέχουν ενεργά οδεύουν προς την αποφοίτηση.
Δεν πρέπει να μας φαίνεται περίεργο που παραμένει αδρανής όμως. Τα πράγματα ακολουθούν την προβλεπόμενη οδό. Το σημερινό «συμβόλαιο» μεταξύ φοιτητή-πανεπιστημίου, είναι ότι θα μπεις σε μια σχολή, και έπειτα από μερικά χρόνια θα βγεις με το πτυχίο σου. Αυτό δεν έχει διαταραχτεί ποτέ στο πρόσφατο παρελθόν. Το τι γίνεται στο ενδιάμεσο και στο μετά, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Αλλά εκεί θα έπρεπε να πέσει όλο το βάρος.
Σε γενικές γραμμές, οι περισσότεροι συμφωνούμε στο τι πρέπει να προσφέρει ένα πανεπιστήμιο. Τις απαραίτητες γνώσεις για το σήμερα, καθώς και τις ικανότητες για να προσαρμοστεί κάποιος στις μελλοντικές εξελίξεις. Να δει ο φοιτητής αν του αρέσει αυτό που διάλεξε, ή προτιμά να πάει σε άλλο πεδίο. Αν τον ενδιαφέρει η έρευνα, ένα πιο δομημένο εργασιακό περιβάλλον ή αν έχει επιχειρηματικά ένστικτα. Εργασιακή εμπειρία όσο σπουδάζει για να μπορέσει να κατευθύνει καλύτερα τις μελλοντικές του κινήσεις. Και φυσικά ιδέες οι οποίες μπορούν να μετεξελιχθούν σε εταιρίες ή νέες επιστημονικές πρακτικές που θα βελτιώσουν τη ζωή μας. Επίσης, οι περισσότεροι συμφωνούμε ότι το σημερινό πανεπιστήμιο έχει ελλείψεις σε αρκετά από αυτά. Το ερώτημα επομένως είναι, τι κάνουμε για να τα διορθώσουμε;
Η μόνη ομάδα που μπορεί να δράσει καταλυτικά είναι οι ίδιοι οι φοιτητές. Ώστε να διεκδικήσει καλύτερα και πιο εκσυγχρονισμένα μαθήματα, καμία χαμένη ώρα διδασκαλίας, άριστους καθηγητές, προγράμματα πρακτικών σε εταιρίες, εγκαταστάσεις κτλ. Αλλά για να δράσουν, πρέπει πρώτα οι ίδιοι να συνειδητοποιήσουν, ότι τα παραπάνω είναι βασικές και ουσιαστικές ευκαιρίες τις οποίες στερούνται και να τις διεκδικήσουν. Το πρώτο και πιο δύσκολο βήμα είναι η συνειδητοποίηση, και πρέπει να σκεφτούμε πώς θα βοηθήσουμε τους φοιτητές σε αυτή την κατεύθυνση. Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις ως προς αυτό, οι οποίες αλληλοσυμπληρώνονται.
Η πρώτη είναι η έκθεση σε καινούριες εμπειρίες που θα τους προσφέρει κάποια από τις παραπάνω ευκαιρίες ή θα λειτουργήσει σαν πηγή έμπνευσης. Ένα καλό παράδειγμα είναι οι «μέρες εργασίας» (career fairs) που διοργανώνονται τα τελευταία χρόνια από φοιτητές στην Ελλάδα, ή τα προγράμματα Erasmus που δίνουν την ευκαιρία σε φοιτητές να επισκεφθούν ένα πανεπιστήμιο της Ευρώπης. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, προσπαθούμε να κάνουμε κάτι αντίστοιχο και στην Αμερική, και μέχρι στιγμής έχουμε φιλοξενήσει 50 φοιτητές σε τέσσερα πανεπιστήμια. Όλα αυτά είναι πολύ θετικά και θα συνεχίζουν να πληθαίνουν με τον καιρό.
Η δεύτερη προσέγγιση---και κατά τη γνώμη μου πιο αποτελεσματική---είναι να αλλάξουμε το «συμβόλαιο». Ο φοιτητής πρέπει να έρχεται στο πανεπιστήμιο για να συγκεντρώσει τις απαραίτητες γνώσεις και εμπειρίες, και ακολούθως να αποφοιτήσει. Αυτό σημαίνει ότι όταν δεν τηρούνται οι προϋποθέσεις, απλά δεν αποφοιτεί. Οι φοιτητές δεν χρειάζονται προστασία, με συμπιεσμένα μαθήματα δύο μηνών σε μια βδομάδα για να μη χαθεί το εξάμηνο. Χρειάζονται τις ευκαιρίες που δικαιούνται. Και αντιστοίχως, πρέπει να είναι ώριμοι να τις διεκδικήσουν, και να αναλάβουν τις ευθύνες των αποφάσεων τους. Αλλά μέχρι να αλλάξουμε το «συμβόλαιο», το μόνο δίλημμα (και αντιστοίχως συνέπειες) που αναδεικνύει την απαιτούμενη σοβαρότητα είναι το εξής:
«Αξίζει να χαθεί το εξάμηνο;».
